Bugün sizlerle ilaç alerjisinin ne demek olduğu, hangi durumlarda ilaçlara alerjinin ortaya çıktığını ve hangi belirtilerde ilaç alerjisinden şüphenilmesi gerektiğini ve ne zaman doktora başvurulması gerektiğini konuşacağız.

İlk olarak tanımdan başlayacak olursak; herhangi bir ilaç ya da tanıda kullanılan ürün kullanımı sonrası ortaya çıkan ve bu kullanım ile ilişkilendirilen alerjik tepkilere “ilaç alerjisi” diyoruz.
Toplumda karşılaşma sıklığına bakacak olursak her 100 kişiden 1inde ilaçlarla ilişkili alerjik tepki gözlenebilmektedir.

İlaç alerjisi dediğimizde neler görüyoruz?

İlaçlarla alerji dediğimizde ortaya çıkan tepkiler çok çeşitlidir. İlaç kullanımı sonrası ortaya çıkan alerjik tepkiler hafif bir kaşıntıdan oluşabileceği gibi ciddi ve ölümcül olabilen alerjik şoka kadar değişen yelpazede ortaya çıkabilir.
Başlıca tepkiler ciltte ortaya çıkar. İlaç kullanımı sonrası kaşıntı, ciltte kaşıntılı kabarmalar, kurdeşen, kızamık-isilik benzeri döküntüler, ciltte yaygın kızarma ve soyulmalar olur.
Deri bulgularının yanı sıra akciğerler, kalp, burun, ve diğer organ ve sistemlerde de belirtiler olur. Bu kapsamda burun akıntısı, hapşırma, kaşıntı, burun tıkanıklığı, gözlerde kızarma, kaşıntı, sulanma, nefes darlığı, hırıltı, öksürük, çarpıntı, mide bulantısı, ağrısı, hatta ishal bile olabilir.

Şimdi İlaç alerjisi için kimler risk altında olduğunu tartışalım

İlaç alerjisi her ilaçla ortaya çıkabilir ancak her bireyde çıkmaz bunun nedeni bazı genetik ve çevresel/kişisel faktörlerin burada belirleyici olması ve kişisel risk oluşturmasıdır.
İlaç alerjisi ortaya çıkmasında risk oluşturan durumlar; kişinin alerjik yapısı olması (alerjik rinit olması gibi), geçmişte başka bir ilaçla ilişkili alerji öyküsü olması, tekrarlayan bir şekilde benzer ilacı kullanmak durumunda olması (örneğin sık antibiyotik kullanılması), çok sayıda ilacı eş zamanlı kullanıyor olması, ailede ilaç alerjisi öyküsü olması (örneğin penisilin alerjisi), bazı kalıtsal özelliklere sahip olmak (özellikle bazı nöroloji ilaçları ile); ağrı kesici alerjisi için astımı ve nazal polipi olması şeklinde sıralanabilir.

Peki ne zaman ilaç alerjisinden şüphelenmeliyiz?

Herhangi bir ilaç kullanımı sonrası biraz önce belirttiğimiz gibi deride kaşıntı, kabarma, kurdeşen, döküntüler olması ve/veya solunum sistemi, kalp, mide-bağırsak sisteminde belirtiler olması durumunda hastalarımızın tercihen bir alerji & immünoloji uzmanına, bu uzmanlar yakında bulunmuyorsa aile hekimlerine ve/veya iç hastalıkları/pediatri uzmanlarına başvurmaları gereklidir.
Hastalarımızda genel olarak “daha önce bu ilacı kullanıyordum bir sorunum yoktu; bu durum nereden çıktı” düşüncesi ile yaşadıkları tepkiyi ilaçla ilişkilendirmekte güçlük çektiklerini görüyoruz. Oysaki bu durum tam olarak da alerji için beklediğimiz bir durumdur. Birey önce ilacı sorunsuz kullanır, savunma hücreleri ilacı tanır ve bir duyarlanma süreci ortaya çıkar. Sonra günün birinde artık alerji yerleştiğinde ilacı tekrar alması ile tepki ortaya çıkar. Dolayısı ile bu aslında alerji ile çok da ilişkili bir durumdur.

En çok antibiyotikler ile özellikle de penisilinin de içinde yer aldığı Beta laktam antibiyotikler ile ağrı kesiciler ile, ameliyat olurken kullanılan ilaçlarla, bazı sinir ilaçları ile ve görüntülemede kullanılan ve hekimlerin kontrast madde dedikleri radyokontrast maddeler ile alerji ortaya çıkmaktadır.

Tüm anlattıklarımızı özetleyecek olursak;
Örneğin A ilacını daha önceden sorunsuz kullanmış bir kişide bir gün ilacı yeniden kullandığında ilaç kullanımını takiben yarım saat içinde vücudunda kaşıntı, kabarma ve kurdeşen ortaya çıkıyorsa A ilacına alerji geliştiğinden kesinlikle şüphelenmek gerekir.

Bu durumda hastalarımızın yapacağı en doğru hareket hemen en yakın bir sağlık kuruluşuna gidip gerekli tıbbi bakımlarını yaptırmaları ve ilacı doktoru ile birlikte karar vererek kesmeleridir.

İlaç alerjisinin kesin tanısında kullanılan testler sadece alerji & immünoloji uzmanlarınca yapılabildiği için hastalarımız ilk fırsatta da tanılarının konulması için gerekli ileri incelemelerin yapılması için bir alerji & immünoloji uzmanına başvurmalıdırlar.

İlaç alerjisi tanısı için alerji & immünoloji doktorları detaylı bir değerlendirme sonrası bazı testler yaparak tanıyı doğrulayacak veya dışlayacaklardır.

Peki ilaç alerjisi tanısı almış bir hastamız bundan sonra nasıl davranmalıdır?

İlaç alerjisi tanısı kesinleşmiş hastalarımızın yanlarında ilaç alerjilerini ortaya koyan bir kartı taşımaları, alerjik oldukları ilacı ve yapısal olarak benzeyen ilaçları kesinlikle kullanmamaları, bir doktor önermedikçe kendiliklerinden ilaç başlamamaları ve her sağlık kurumuna başvurmalarında doktorlarına alerjik oldukları ilaçlara dair bilgi vermeleri önem taşımaktadır.

İlaç tedavisi her hekim tarafından başlanabildiği ve her hastada bir şekilde ilaç tedavisi aldığı için, bu konu sadece alerji & immünuloji doktorlarının değil tüm alanlarda çalışan hekimlerin ve hastalarında farkında olmaları ve uygun tutum kazanmaları gereken bir süreçtir. Çünkü gerçekte birçok ilaç alerjisi aslında uygun tutum varlığında önlenebilir.