Astımlı hastalarda ilaç kullanımı

Astım tedavisinde kullanılan ilaçların çoğu solunum yolu ile alınırlar. Bu sayede çok düşük dozlarda etki edeceği yerde (akciğerler) istenilen etkisi hızlı şekilde sağlanmaya çalışılır. Çok düşük dozlarda ve akciğerlerimizde etki sağlarken kan dolaşımına karışmadığı için yan etkiler de uygun dozlarda verildiğinde görülmez. Solunum yoluyla alınan bu ilaçlar ölçülü doz inhaler (ÖDİ) ve kuru toz inhaler (KTİ) şeklinde geliştirilmiş cihazlar ile kullanılmaktadır.

Özel olarak tasarlanmış bu cihazların kullanımı için hastalara eğitim verilmelidir. Bu eğitimler düzenli olarak tekrarlanmalıdır. Astım kontrolünün sağlanmasının önündeki en büyük engellerden biri ilaç kullanım tekniklerindeki yanlışlıklara bağlıdır.

Çocuklarda ölçülü doz inhaler ilaçlar için aracı cihaz kullanılmalıdır. Aracı cihaz kullanılmadığı durumlarda ilaçlardan beklenen etki oluşmaz. Ağız içerisine yapışarak hem akciğerlere ulaşmaz hem de yan etkileri görülür. Ses kısıklığı ve mantar oluşumu en sık görülen lokal yan etkilerdir

Ölçülü Doz İnhaler İlaçlar

Bu cihazların içerisinde ilaçla beraber itici gazlarda bulunur. Çocuklarda çok sık kullanılmaktadır. Kortikosteroidler (kortizon) ve bronş genişletici ilaçlar (ß₂ agonist) bu cihazlar içerisinde kullanılmaktadır.

Özellikle çocuklarda aracı cihaz kullanımı gereklidir. Aracı cihaz seçimi çocuğun yaşına uygun olarak seçilmelidir. Kullanım aşamaları ise;

1. İnhaler ilacın kapağı çıkarılır, iyice sallandıktan sonra aracı cihaza takılır.
2. İdeal olarak hasta derin nefes verir ve maske yüze oturtulur ya da ağızlık iyice ağıza yerleştirilir.
3. İnhaler ilaca basılır ve aracı tüpün içerisine ilaç sıkılmış olur.
4. Hasta eş zamanlı olarak derin bir nefes alarak tüm ilacı içerisine çeker.
5. Çok iyi uyum sağlayamayan çocuklar derin nefes alma işlemini bir kaç kez tekrarlar.
6. İyi uyum sağlayan hastalar derin nefes ile ilacı aldıktan sonra 10 saniye kadar nefesini tutar.
7. Bir kerede ilacı alamayan çocuklar derin nefes alma işlemini 3-5 kez tekrarlayabilir.
8. İlaçtan bir doz daha almak gerekirse bir kaç dakika sonra aynı işlem tekrar yapılır.

Kuru Toz İnhaler İlaçlar

Bu cihazlar içerisinde sadece kuru toz şeklinde ilaçlar bulunur. Cihazın kullanılması tamamen hastanın performansına bağlıdır. Aracı cihaz kullanılması gerekmez. Büyük çocuklarda hekimin performansı gözlemleyip onaylaması ile kullanılabilir. İyi bir eforla cihazdan ilacın çekilmesi gerekir. Lokal yan etkileri daha azdır. Bu ilaçlar kapsül şeklinde olabilir. Cihaza yerleştirildikten sonra patlatılarak akciğerlere çekilir. Bazı ilaçlarda böyle bir işleme gerek olmadan direkt derin nefes alınarak kullanılır. Son yıllarda bir çok farklı mekanizma içeren ilaçlar kullanıma sunulmuştur. Ancak temel olarak kullanımları birbirine benzemektedir.

1. Öncelikle cihazın kapağı çıkarılır
2. Cihazın mekanizmasına göre ilaç kullanıma hazır hale getirilir
3. Derin nefes verilerek akciğerler boşaltılır.
4. Cihaz ağıza iyice yerleştirilir
5. Hızlı ve derin nefes alınarak bir seferde ilaç akciğerlere çekilir
6. Nefes 10 saniye tutulur.
7. Bu manevralar ile ilaç akciğerlere kolayca ulaşır.

Hasta bu manevraları hekimin önünde yapar. Yanlış uygulama varsa düzeltilmesi gerekir

Unutmayın!

• İlacınızın ne kadar kaldığını mutlaka kontrol ediniz.
• İlaç kullanımından sonra mutlaka ağzınızı su ile çalkalayın ya da gargara yapınız.

Nebülizer Cihazlar

Astım ilaçları nebülizer cihazlar aracılığıyla da verilebilir. Bu yöntem daha çok uyum sorunu gözlenen durumlarda tercih edilir. Acil ve yoğun bakım servislerinde kullanılır. Bilinci yerinde olmayan hastalarda kullanılması gerekir. Uyum sorunu olmayan hastalarda diğer aracı cihazlara göre üstünlüğü yoktur. Oysa halk arasında nebülizatörler lehine yanlış bir algı hakimdir. Bu cihazlar ile verilen ilaç dozunun daha yüksek olduğu, bu işlemin daha uzun sürdüğü, daha pahalı ve elektrik ihtiyacı olduğu için kullanımı tercih edilmemelidir.