Özafagus (yemek borusu) ağız yoluyla aldığımız besinlerin mideye ulaşmasını sağlayan sindirim sistemimizin bir organıdır. Eozinofilik özafajit ise yemek borusunun eozinofil olarak adlandırdığımız hücrelerin birikimi sonucu ortaya çıkan inflamasyonudur.

Yemek borusunda normalde eozinofiller az bulunur veya bulunmaz.. Ancak herhangi bir nedenle yoğun bir şeklide eozinofil birikimi ile inflamasyon gelişir ve buna bağlı hastalarda semptomlar ortaya çıkar. Küçük çocuklarda iştahsızlık, kusma ve buna bağlı olarak kilo alımında azalma görülür. Daha büyük çocuklarda ise yutma güçlüğü, karın ağrısı ve kusma görülebilir. Yutma güçlüğü daha çok katı gıdalarda belirgindir.

Hekimler arasında hastalık hakkındaki farkındalığın artması ile eozinofilik özafajit tanısı giderek daha sık konulmaktadır. Bulguları gastroözafagal reflü (GER) hastalığına benzemektedir. GER hastalığı düşünülüp ona özgü tedaviye yanıt alınamadığında eozinofilik özafajit akla gelmelidir.

Eozinofilik özafajit olan hastaların çoğunun öyküsünde alerjik hastalıklar (ailede astım, alerjik rinit, besin alerjisi, egzema vb) ile ilgili sorunlar bulunmaktadır. O nedenle bu hastaların alerji ve immünoloji uzmanları tarafından alerjik hastalıklar açısından değerlendirilmesi önemlidir.

Diğer yandan besin alerjileri, eozinofilik özafajit’in en önemli nedenleri arasında yer almaktadır. İnek sütü, yumurta, soya ve buğday en sık sorumlu alerjenlerdir. Eozinofilik özafajit hastalarında alerjik reaksiyonlar daha çok geç tip olduğu için tanısal işlemler ile sorumlu alerjenlerin belirlenmesinde zorluklar yaşanabilir. Bu nedenle eliminasyon ve yükleme testleri ile tanı konulmaya çalışılır.

Çevresel alerjenlerin de eozinofilik özafajit nedeni olabileceği unutulmamalıdır. Ev tozu akarları, evcil hayvan alerjenleri, polenler ve küf mantarları eozinofilik özafajit yapabilir.

Eozinofilik Özafajit Tanı ve Tedavisi

Eozinofilik özafajit hastalarında görülen alerjik reaksiyonlar daha çok geç tip olduğu için tanısal işlemlerde daha farklı yol izlenmelidir.

Deri prik testleri hastalarda IgE aracılı reaksiyonları ortaya çıkarmaya yönelik olarak yapılmaktadır. Eozinofilik özafajit nedeni olabilecek alerjenler, hastanın öyküsüne göre seçilerek yapılır. Besinler ve çevresel alerjenler ile alerji ve immünoloji uzmanı tarafından yapılmalıdır. Bu testlerin negatif çıkması test yapılan alerjenlere karşı alerji olmadığını göstermez. Bu konuda dikkatli olunmalıdır.

Serumda alerjene özgü IgE bakılabilir. Ancak deri testine üstünlüğü yoktur. Alerjene karşı IgE yanıtı olduğunda tespit edilebilir. Bu durum zaten deri testi ile de saptanabilir.

Yama testleri tam olarak standardizasyonu sağlanmamış olsa de duyarlı olunan besin alerjenlerinin tespitine yardımcı olabilir. Çocuk hastalarda erişkinlere göre daha iyi sonuçlar alınabilir. Sadece deri prik testlerine göre değil de ek olarak yama testleri de yapılıp ona göre eliminasyon (şüpheli besini diyetten çıkarma) yapılırsa daha iyi sonuç alınabilir. Bu testler alerjenlere karşı varsa geç tip yanıtları gösterir. Deri testlerine göre sonuçlanması daha uzun (günler) sürer.

Eozinofilik özafajit tanısı endoskopi ve biyopsi alınması ile konabilir. Yemek borusu mukozasının görünümü ve alınan biyopsi örneklerinde eozinofil birikiminin görülmesi tanı koydurucudur.

Eozinofilik özafajit ve tedavi

Tanısal testler ile şüpheli alerjen tespit edilmiş ise o besinin diyetten çıkarılması (eliminasyon) tedavinin esasını teşkil etmektedir. Ancak sorumlu alerjen tanımlanmadığında birkaç besin (inek sütü, yumurta, soya, buğday, balık ve kuruyemişler) diyetten çıkarılabilir (ampirik eliminasyon diyeti). Bu diyet ile iyi sonuçlar alınabilir. Kontrol sağlandıktan sonra endokopik kontroller ile tekrar tek tek diyete eklenir. Yine de cevap alınamayan ya da çoklu besin alerjisi olan hastalarda elemental diyet yapılır. Yani protein içermeyen sadece şeker ve yağ içeren bir diyet ile beslenmeye başlanır. Bu diyet başlanırken özellikle çocuklarda çok dikkatli olunmalıdır.

İlaçlar ile tedavi konusunda onaylanmış bir yöntem yoktur. Ancak kortikosteroidler ile tedavi onaylanmasa da iyi sonuç vermektedir. Yutulan düşük doz kortikosteroidler eozinofil sayısını azaltmaktadır. Tedaviye yüksek dozdan başlayıp azaltılarak hastalığı kontrol edecek en düşük doz ile devam edilebilir. Ancak yan etkiler konusunda oldukça dikkatli olunması gereklidir.

Uyarı!
Gastro intestinal sistem ile ilgili alerjik hastalıklarınız varsa mutlaka alerji uzmanı ile işbirliği yapmanızda sağlığınız açısından gereklidir. Tanı ve diyet konusunda yaşayacağınız sorunlar sağlığınızı riske edebilir.